„Angielski komunikatywny” to pojęcie dosyć szerokie. W praktyce może się ono bowiem odnosić do kompetencji językowych od poziomu średnio zaawansowanego niższego, poprzez typowo średnio zaawansowany, aż do średnio zaawansowanego wyższego. Właściwego wskazania, jakie są rzeczywiste umiejętności językowe osoby twierdzącej, że posługuje się ona angielskim w stopniu komunikatywnym, nie ułatwia też zjawisko fosylizacji językowej.
Co oznacza w praktyce określenie „język komunikatywny”? Czym jest fosylizacja językowa? Przyjrzyjmy się temu.
Spis treści:
Język komunikatywny a definicja według skali CEFR
Zgodnie ze skalą CEFR komunikatywna znajomość języka angielskiego to wiedza językowa umożliwiająca radzenie sobie w większości typowych sytuacji z życia codziennego oraz zawodowego. Pozwala ona również na tworzenie nieskomplikowanych wypowiedzi pisemnych na znane tematy ogólne lub z zakresu wykonywanych obowiązków służbowych. Według definicji Rady Europy angielski komunikatywny to umiejętności językowe oraz zasób słownictwa i zakres struktur gramatycznych określanych mianem B1.
Język komunikatywny – co to oznacza w praktyce?
Z założenia osoba legitymująca się wiedzą językową na poziomie komunikatywnym:
- porozumiewa się angielskim bez większego problemu i zazwyczaj nie posiada bariery językowej utrudniającej komunikację,
- potrafi zadawać pytania ogólne i bardziej szczegółowe oraz jest w stanie udzielać na nie stosunkowo poprawnych i logicznych odpowiedzi, formułując je ustnie, jak i pisemnie,
- posługuje się znanymi konstrukcjami gramatycznymi oraz określonym zakresem słownictwa ogólnego lub związanego z wykonywaną pracą zawodową,
- jest w stanie wyrażać swoje myśli i opinie, używając najczęściej stosowanych czasów teraźniejszych, przeszłych i przyszłych,
- umie odpowiednio zachować się w większości typowych sytuacji komunikacyjnych, stosując formy oficjalne lub nieoficjalne, i jest w stanie dostosować się do rozmówcy w taki sposób, aby skutecznie przekazać najbardziej istotne zagadnienia.
Język komunikatywny a zjawisko fosylizacji – czyli co dokładnie?
Doprecyzowanie faktycznych umiejętności językowych na poziomie komunikatywnym sprawia przyszłym pracodawcom lub pracownikom agencji rekrutacyjnych nie lada problem, ponieważ u wielu osób deklarujących znajomość angielskiego na tym poziomie biegłości zachodzi tzw. zjawisko fosylizacji językowej.
Fosylizacja językowa – co konkretnie się z tym wiąże?
Nazwa zjawiska pochodzi od angielskiego fossilization (skostnienie, skamienienie). Oznacza ona proces zatrzymania uczenia się na pewnym etapie nauki czy też zaprzestanie przyswajania sobie nowej wiedzy z danego zakresu. Zazwyczaj proces ten prowadzi do wytwarzania się u danej osoby poczucia zobojętnienia i zamknięcia na rozwój językowy. Ma to związek z opanowaniem języka obcego w stopniu w pełni satysfakcjonującym danego użytkownika, co jest bardzo subiektywne i w pełni zależne od indywidualnych potrzeb danej osoby.
Często bywa tak, że uczeń przestaje uczyć się języka w momencie, w którym dochodzi do wniosku, że posiada już wystarczający zasób leksykalno-gramatyczny, aby realizować założone, zwykle bardzo ograniczone, cele komunikacyjne, i uznaje, że dalszy rozwój językowy jest dla niego zbędny.
Fosylizacja językowa – cechy charakterystyczne procesu
Osoba, u której zaobserwowano proces fosylizacji językowej, będzie przejawiała typowe zachowania, a w tym:
- brak zaangażowania w zdobywanie nowych umiejętności,
- brak postępów w zakresie przyswajania sobie nowych zwrotów i wyrażeń,
- licznie pojawiające się braki w gramatyce,
- utrwalanie posiadanych błędów językowych,
- tendencje do niepoprawnego wykorzystania języka,
- zastój w rozwoju podstawowych sprawności językowych, czyli rozumienia ze słuchu, mówienia, czytania ze zrozumieniem oraz pisania,
- brak motywacji do podnoszenia swoich kompetencji czy kwalifikacji oraz towarzyszące temu przekonanie, że posiadana wiedza wystarcza do zaspokojenia swoich potrzeb językowych.
Fosylizacja językowa, czyli jak zmierzyć bieżący poziom kompetencji językowych?
Bez przeprowadzenia kompleksowego testu poziomującego lub profesjonalnego audytu językowego trudno jest szczegółowo określić rzeczywisty poziom biegłości u osoby deklarującej znajomość angielskiego na poziomie komunikatywnym. Nie wiadomo bowiem, w którym dokładnie miejscu skali się znajduje – czy bliżej górnej granicy poziomu A2 (średnio zaawansowanego niższego), czy mieści się gdzieś w środku w ramach szeroko rozumianego poziomu B1 (średnio zaawansowanego), czy też może plasuje się na samym początku poziomu B2, tj. zaawansowanego.
Dodatkowo definicja poziomu komunikatywnego jako takiego, który wskazuje, że osoba dobrze lub sprawnie porozumiewa się po angielsku, jest również bardzo subiektywna i ogólnikowa, wymaga więc szczegółowego dopracowania.
Z tego względu wielu przyszłych pracodawców czy profesjonalnych rekruterów ma obecnie problem ze zrozumieniem tego, co tak naprawdę kryje się pod deklaratywnym hasłem „angielski komunikatywny”. Szukają oni odpowiednich narzędzi umożliwiających wszechstronną oraz obiektywną weryfikację umiejętności językowych kandydatów ubiegających się o przyjęcie do pracy na określone stanowiska, na których wymagana jest praktyczna znajomość języka obcego.
Pomocne może się tu okazać fachowe wsparcie szkoły językowej Skrivanek, która w swojej ofercie ma szeroką gamę zarówno testów, jak i audytów językowych, które umożliwiają dokonanie wnikliwej analizy rzeczywistego poziomu językowego u poszczególnych osób. Ma to kluczowe znaczenie nie tylko w samym procesie rekrutacji, ale jest równie istotne dla przebiegu ich kariery zawodowej.
Angielski komunikatywny – jakie dokumenty akceptować?
Pojęcie „angielski komunikatywny” może być rozumiane na wiele sposobów, zatem ważne jest, aby za deklaracją stopnia biegłości językowej kryła się nie tylko konkretna wiedza praktyczna, ale i określone umiejętności oraz aby szła za tym wiarygodna dokumentacja. Potwierdzeniem rzeczywistej znajomości języka może być na przykład certyfikat językowy wydany przez uznaną instytucję szkoleniową bądź autoryzowane centrum egzaminacyjne. Kolejny wskaźnik to precyzyjny wynik uzyskany w ramach rzetelnie przeprowadzonego audytu językowego lub testu kompetencyjnego.
Język jest żywym narzędziem komunikacji, które stale się rozwija i zmienia, więc trzeba legitymować się jego aktualną i bieżącą znajomością, a nie posługiwać się „starymi, skamieniałymi” formami, które w międzyczasie odeszły już może do lamusa. Wiedzę językową, jak każdą, należy stale uaktualniać, poszerzać i doskonalić, aby nie „zastać się” na dobre (jak w przypadku skamieniałości – ang. fossil) na poziomie indywidualnej „strefy komfortu”, poza którą trudno jest wyjść bez dalszej nauki czy podejmowania kolejnych wyzwań.