Zapraszamy na krótką podróż do Japonii! Będzie wyjątkowa, ponieważ matsuri (祭り) to japońskie słowo oznaczające „święto” lub „festiwal”. Dawniej określano nim celebracje organizowane na cześć bóstw, ale dzisiaj ma dużo szersze znaczenie.
Samo słowo matsuri oznacza służbę bóstwom shinto – rodzimej religii opartej na lokalnej mitologii. Ponieważ w Japonii jest ich naprawdę bardzo dużo, okazji do radości nigdy dość! Każde święto ma swoje specyficzne rytuały, często ściśle związane z daną miejscowością czy świątynią. Służy nie tylko zachowaniu dawnych tradycji, ale także wzmacnianiu więzi społecznych przez wspólne spotkania.
Festiwale matsuri – na czym polegają?
Dawniej matsuri miało charakter mocno religijny. Jego celem było zdobycie przychylności bóstw oraz duchów przodków. Wszystko po to, aby zapewnić sobie pomyślność i obfitość. Wyrażano wdzięczność za miniony rok i błagano o przebaczenie wszelkich błędów.
Tradycyjne święto matsuri rozpoczyna się od ceremonii oczyszczenia, której celem jest usunięcie wszelkiej negatywnej energii. Następnie odprawia się modlitwy i składa się dary oraz ofiary. Sakralne obrzędy przeprowadzają kapłani.
Po oficjalnej części święta następuje tzw. zabawianie bóstw. Festiwale przyciągają miejscową społeczność i gości z dalszych regionów. Na główne atrakcje składają się tradycyjne tańce, muzyka oraz przedstawienia. Kulminacyjny moment polega na przeniesieniu reprezentacji bóstw przez ulice w specjalnych noszach. Towarzyszy temu procesja i pokazy artystyczne.
Współcześnie festiwale matsuri niekoniecznie mają podłoże religijne. Tym mianem określa się również festiwale, podczas których Japończycy spędzają miło czas w gronie najbliższych. Można w nich uczestniczyć również w Polsce – takie wydarzenia organizuje m.in. ambasada Japonii, a także szkoły językowe.
Najpopularniejsze japońskie święta
Najhuczniej obchodzone daty w Japonii to:
Seijin Shiki (jap. 成人式; drugi poniedziałek stycznia) – ceremonia dojrzałości. To ważny moment w życiu młodych Japończyków, którzy w poprzedzającym roku osiągnęli pełnoletność.
Hanami (jap. 花見; od końca marca do początku maja) – Japończycy gromadzą się pod kwitnącymi drzewami wiśni. Celebrują nadejście wiosny, kontemplują ulotność życia i cieszą się pięknem kwiatów.
Hanamatsuri (jap. 花祭り; 8 kwietnia) – Święto Kwiatów upamiętnia narodziny Buddy. Podczas obchodów uczestnicy polewają figurkę niemowlęcia słodką herbatą, symbolizującą cudowny deszcz, który według legendy obmył religijnego reformatora tuż po urodzinach.
Tanabata (jap. 星祭り; 7 lipca) – Święto Gwiazd ma swoje korzenie w chińskiej legendzie o nieszczęśliwych kochankach – gwiazdach Wega i Altair, które rozdziela droga mleczna. Mogą się spotkać tylko raz w roku, właśnie podczas Tanabata.
Shichi-Go-San (jap. 七五三, 15 listopada) – To święto o charakterze dziękczynnym za prawidłowo rosnące dzieci. Obchodzą je dziewczynki w wieku 3 i 7 lat oraz 5-letni chłopcy.
Ōmisoka (jap. 大晦日, 31 grudnia) – W japoński sylwester rodziny tradycyjnie sprzątają domy, aby oczyścić je z brudu i pecha. W ten sposób żegnają przemijający rok. Do jedzenia przygotowuje się wówczas długi makaron toshikoshi soba.
Festiwal Śniegu w Sapporo (jap. Yuki-matsuri, さっぽろ雪まつり
Festiwal Śniegu w Sapporo to coroczne wydarzenie, które odbywa się w drugim tygodniu lutego. Co roku miasto zamienia się w magiczną krainę lodowych rzeźb. Pierwsza edycja festiwalu miała miejsce w 1950 roku. Została zainspirowana wydarzeniami organizowanymi w lokalnych szkołach, takimi jak warsztaty śnieżnego rękodzieła czy bitwy na śnieżki.
Festiwal szybko zyskał popularność, przyciągając ponad 50 tysięcy odwiedzających już podczas pierwszej edycji. W ciągu lat ewoluował, zyskując międzynarodową sławę dzięki imponującym rzeźbom. Monumentalne konstrukcje przygotowują również Japońskie Siły Samoobrony. Obecnie Yuki-matsuri przyciąga rzeźbiarzy z całego świata.
Niektóre z rzeźb odzwierciedlają ważne wydarzenia kulturalne, sportowe czy polityczne z całego świata. Nie brakuje też polskich akcentów. W 2020 roku rodzima ekipa stworzyła replikę Pałacu na Wyspie z warszawskich Łazienek Królewskich oraz pomnik Fryderyka Chopina, aby uczcić 100. rocznicę nawiązania stosunków dyplomatycznych między Polską a Japonią.
Festiwal oferuje koncerty, pokazy oraz stoiska z przekąskami i ciepłymi napojami. Główne atrakcje festiwalowe są zlokalizowane w parku Odori, ale rzeźby można podziwiać w wielu dzielnicach miasta.
Święto Lalek (jap. Hina-matsuri, 雛祭)
Hina-matsuri to Święto Dziewcząt – tradycyjny japoński festiwal obchodzony 3 marca każdego roku. Jego korzenie sięgają starożytnych chińskich rytuałów, podczas których wszelkie nieszczęścia symbolicznie przenoszono na lalki, a następnie pozbywano się ich, wrzucając do rzeki.
Ten dawny obrządek przetrwał w niektórych rejonach Japonii, ale współczesne obchody Hina-matsuri skupiają się bardziej na modlitwie o szczęście dla młodych dziewcząt. Japońskie rodziny z córkami tradycyjnie wystawiają zestawy lalek reprezentujące postacie z dworu cesarskiego z okresu Heian.
Hina-matsuri to doskonała okazja do spożywania świątecznych potraw i słodyczy. Popularne w tym czasie są ryżowe ciasteczka oraz białe, słodkie sake – shiro-zake. Na stołach pojawiają się często również truskawki ze słodką pastą z fasoli azuki.
Język japoński i kultura
Nauka japońskiego pozwala poznać odmienną kulturę Kraju Wschodzącego Słońca. Język jest używany przez ponad 125 milionów osób. Charakteryzuje się unikatowym systemem pisma, na które składają się 3 główne zestawy znaków: kanji (pochodzenia chińskiego), hiragana oraz katakana.
Japoński jest językiem aglutynacyjnym. Jego składnia opiera się na dodawaniu przedrostków lub przyrostków do podstawowej formy słowa. Ma stosunkowo prosty system fonetyczny z niewielką ilością dźwięków, ale intonacja odgrywa kluczową rolę w znaczeniu wyrazów. Kultura i tradycja Japonii są głęboko zakorzenione w języku, co czyni naukę fascynującym doświadczeniem z kulturowego punktu widzenia.