Święto Narodowe Trzeciego Maja, bo taka jest oficjalna nazwa święta konstytucji, stanowi jedną z najważniejszych dat w polskim kalendarzu. Jest to nie tylko dzień wolny od pracy i część długiego weekendu majowego, ale przede wszystkim święto upamiętniające uchwalenie Konstytucji 3 maja.
3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni Rzeczypospolitej Obojga Narodów uchwalił jedną z pierwszych na świecie konstytucji – Konstytucję 3 maja. Była to pierwsza konstytucja w Europie i druga na świecie. W celu upamiętnienia tego wydarzenia obchodzimy obecnie święto Konstytucji 3 maja.
Spis treści:
3 maja – historia święta
3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni uchwalił Ustawę rządową z dnia 3 maja, która dziś nosi nazwę Konstytucji 3 maja.
Jest to druga na świecie spisana, nowoczesna konstytucja – wyprzedza ją jedynie konstytucja Stanów Zjednoczonych z roku 1787.
Uchwalona w trudnym dla Rzeczpospolitej Obojga Narodów okresie, już po pierwszym rozbiorze, miała na celu uzdrowienie systemu politycznego państwa. Jakie zmiany wprowadzała Konstytucja 3 maja?
Konstytucja 3 maja
Ustawa rządowa z 1791 roku zakładała między innymi wprowadzenie monarchii dziedzicznej oraz trójpodziału władzy, zniesienie liberum veto, a także prawo do wolności szlachty i mieszczaństwa.
Miała także ograniczać demokrację szlachecką poprzez odebranie prawa głosu tak zwanej szlachcie gołocie. Jej członkowie niejednokrotnie byli przekupywani m.in. przez obce mocarstwa, co oczywiście szkodziło interesowi państwa.
Co ważne, konstytucja wprowadzała też ochronę chłopów przez państwo.
Konstytucja 3 maja zmieniała więc te części ustroju Rzeczypospolitej, które w poprzedzających dziesięcioleciach doprowadziły do tak znacznego osłabienia kraju zarówno wewnętrznie, jak i na arenie międzynarodowej.
Jej uchwalenie spotkało się z oporem części szlachty, a także Imperium Rosyjskiego. Ostatecznie obowiązywała tylko czternaście miesięcy. Mimo tego trwale zapisała się w pamięci Polaków.
Ustanowienie Święta Narodowego Trzeciego Maja
Dzień uchwalenia Konstytucji 3 maja świętowano już podczas pierwszej rocznicy, w 1792 roku.
W celu upamiętnienia tego wydarzenia pod Świątynię Opatrzności Bożej w Warszawie wmurowano kamień węgielny.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 roku 3 maja został uznany za święto narodowe. Zniesione w czasach PRL-u w 1951 roku przez władze komunistyczne powróciło ono oficjalnie w 1990 roku.
Twórcami Konstytucji 3 maja byli król Stanisław August Poniatowski, Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki, Adam Stanisław Krasiński i sekretarz królewski Scipione Piattoli.
Historia obchodów święta Konstytucji 3 maja
Pierwsze obchody i okres zaborów
Nie tylko sama Konstytucja 3 maja ma burzliwą historię. Tak samo jest również z obchodami jej uchwalenia.
Obchody upamiętniające dzień uchwalenia Konstytucji 3 maja odbyły się już w pierwszą rocznicę. Kontynuowano je do trzeciego rozbioru Polski, a więc do momentu utraty niepodległości.
Zaborcy zakazywali celebracji tego dnia, a łamanie zakazu było surowo karane.
Obchody święta Konstytucji 3 maja organizuje także Polonia, między innymi w Chicago. A jeśli chcielibyście dowiedzieć się czegoś więcej na temat amerykańskich świąt narodowych, zapraszamy na kursy angielskiego, prowadzone przez wykwalifikowanych lektorów naszej szkoły językowej.
Święto Konstytucji 3 maja w czasach PRL-u
Po odzyskaniu niepodległości 3 maja ustanowiono świętem narodowym i ponownie zdelegalizowano je w czasie II wojny światowej. Po wojnie obchody zostały przywrócone, jednak nie na długo – w 1951 r. władze komunistyczne oficjalnie zniosły święto Konstytucji 3 maja.
Po obchodach Dnia Pracy 1 maja bardzo szybko ściągano polskie flagi, aby wymazać pamięć o 3 maja.
Wznowienie obchodów święta 3 maja
Publiczne świętowanie stało się w czasach PRL-u zakazane, a wszelkie jego próby tłumiła milicja. Ponownie dopuszczono je dopiero trzydzieści lat później, w 1981 roku.
Oficjalnie święto przywrócono jednak dopiero w 1990 roku. Główne obchody odbyły się wtedy na placu Zamkowym w Warszawie.
Obchody Święta Narodowego Trzeciego Maja dziś
Od czasu ponownego ustanowienia Święta Narodowego Trzeciego Maja dzień ten jest wolny od pracy, a jego obchody pozostają niezakłócone.
3 maja w całej Polsce odbywają się patriotyczne koncerty, manifestacje i wystąpienia ważnych urzędników państwowych. Doroczne uroczystości mają miejsce między innymi na placu Zamkowym w Warszawie.
Obecnie 3 maja Prezydent RP wręcza najważniejsze z polskich odznaczeń państwowych, czyli Order Orła Białego.
Wiele mniejszych wydarzeń organizowanych jest na szczeblu lokalnym między innymi przez gminy czy centra kultury. Warto sprawdzać, jak wyglądają obchody święta Konstytucji 3 maja w naszej okolicy i brać w nich udział.
Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
3 maja to nie tylko dzień, w którym wspominamy uchwalenie Konstytucji 3 maja. W polskim Kościele obchodzi się wtedy również uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.
Święto zostało ustanowione w 1923 roku przez papieża Piusa XI w odpowiedzi na prośbę wystosowaną przez Episkopat Polski i po zatwierdzeniu przez papieża Benedykta XV w 1920 roku.
Dzień 3 maja został wybrany nieprzypadkowo – ma on nawiązywać właśnie do uchwalenia Konstytucji 3 maja. Uznaje się, że stanowiła ona realizację części ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza z 1656 roku, w ramach których władca oddał Polskę pod opiekę Matki Bożej.
Obecnie w parafiach w całej Polsce 3 maja odprawiane są uroczyste msze święte.
Litwa a 3 Maja
Czy wiedzieliście, że święto 3 maja obchodzi się również na Litwie?
Choć dla Litwinów 3 maja nie jest dniem wolnym od pracy, to należy do tak zwanych „dni upamiętnianych”.
W 2022 roku grupa litewskich parlamentarzystów wyszła z inicjatywą ustanowienia tego dnia wolnym od pracy. Miałoby ono zastąpić w kalendarzu dni wolnych 1 maja, którego obchody nigdy nie przyjęły się na Litwie.
Konstytucja 3 maja to w końcu dokument uchwalony w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, dotyczył on więc także Litwinów.
3 maja – podsumowanie
Mimo że wkrótce po wprowadzeniu Konstytucji 3 maja Polska utraciła niepodległość, akt jej uchwalenia przetrwał w pamięci zbiorowej Polaków do dzisiaj. Konstytucja ta stała się symbolem patriotyzmu i dążenia do wolności oraz niezależności naszego kraju.
Niewątpliwie Konstytucja 3 maja wyprzedziła swoje czasy i stała się dla Polaków powodem do dumy. Trzeba przyznać, że wiele zawartych w niej postulatów było naprawdę nowoczesnych, a w innych krajach pojawiły się one nierzadko wiele lat później.
Czy to poprzez uczestnictwo w wydarzeniach upamiętniających uchwalenie konstytucji, czy przez pozostawienie sobie chwili na refleksję, warto pamiętać o obchodach tego tak ważnego dla naszego kraju dnia.
A czy Wy obchodzicie Święto Narodowe Trzeciego Maja? Jeśli tak, w jaki sposób upamiętniacie wydarzenia sprzed ponad dwustu lat?