Tłusty czwartek to ten wyjątkowy dzień w roku, w który aż nie wypada się nie objadać. Do cukierni ustawiają się długie kolejki, a na stołach królują słodkie pączki i faworki. Święto rozpoczyna ostatni tydzień karnawału i jest obchodzone tuż przed rozpoczęciem wielkiego postu.
Kiedy wypada tłusty czwartek i jaka jest jego historia? Skąd wziął się zwyczaj jedzenia pączków na zakończenie karnawału? Jakie podobne do tłustego czwartku święta można znaleźć za granicą? Czytajcie dalej, by poznać odpowiedzi!
Spis treści:
Kiedy obchodzimy tłusty czwartek?
Tłusty czwartek jest świętem ruchomym. Jego data zależy od daty Wielkanocy – tłusty czwartek wypada 52 dni przed tym świętem i stanowi ostatni czwartek karnawału.
Kiedy przypada tłusty czwartek w najbliższych latach?
- tłusty czwartek 2023 – 16 lutego
- tłusty czwartek 2024 – 8 lutego
- tłusty czwartek 2025 – 27 lutego
- tłusty czwartek 2026 – 12 lutego
- tłusty czwartek 2027 – 4 lutego
Historia tłustego czwartku
Tłusty dzień w Rzymie
Jak wiele świąt chrześcijańskich, także tłusty czwartek ma pogańskie korzenie. Już starożytni Rzymianie żegnali odchodzącą zimę i witali wiosnę w tak zwany tłusty dzień.
Wtedy to można było pozwolić sobie na ucztowanie, zajadanie się mięsem i popijanie go alkoholem. Na stołach pojawiały się także pączki z ciasta chlebowego nadziewane słoniną, mięsem oraz ziołami. Właśnie tak zaczęła się historia znanego nam dziś tłustego czwartku.
Tłusty czwartek w Polsce
W różnych regionach Polski obchody tłustego czwartku wyglądały różnie, a pierwsze wspomnienia o święcie pochodzą już z XIII wieku.
Słodkie pączki pojawiły się jednak o wiele później, bo dopiero w XVI w. W ich środku chowano migdał lub inny orzeszek. Ten, kto go odnalazł, mógł spodziewać się szczęścia i dostatku.
Pączkowe początki
Początkowo tłusty czwartek zagościł na dworach i w miastach, a później przeniósł się również do wsi.
Oczywiście pączki bogatych różniły się od tych przygotowywanych w biedniejszych domach. Te pierwsze smażono w smalcu, z kolei drugie raczej wypiekano je w piecu chlebowym bądź na blasze. Były one twardsze i o wiele mniej puszyste od znanych nam dziś wypieków.
Co ciekawe, kiedyś pączki podawano w towarzystwie słonych skwarków.
Tłusty czwartek – zwyczaje i tradycje
Jak mówi staropolskie przysłowie:
Powiedział Bartek, że dziś tłusty czwartek, a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła.
Tłusty czwartek to przede wszystkim dzień, w którym wyjątkowo dozwolone jest objadanie się. Końcówkę karnawału nazywano także zapustem. To okres uciech i ucztowania. Zaraz po nim następuje 40-dniowy post, podczas którego wierni mają zachowywać wstrzemięźliwość.
Obecnie tłusty czwartek to przede wszystkim dzień pełen słodkich przysmaków – pączków z nadzieniem oraz chrupiących faworków. Istnieje przesąd, że osoba, która nie zje ani jednego pączka, nie będzie miała szczęścia w najbliższym roku!
Najczęściej spotykane nadzienie to konfitura różana i budyń waniliowy, a pączki oblane są lukrem lub posypane cukrem pudrem. Co roku w cukierniach pojawiają się nowe propozycje takie jak pączki z czekoladą czy masłem orzechowym.
A jak było kiedyś? W przeszłości bardzo ciekawe obchody można było znaleźć w Małopolsce.
Małopolski „babski comber”
W Małopolsce tłusty czwartek nazywano combrowym czwartkiem. Zgodnie z legendą nazwa ta pochodziła od XVII wiecznego krakowskiego burmistrza o nazwisku Comber. Miał on być człowiekiem nieżyczliwym i zakazywać handlu na krakowskim rynku. Zmiany nastąpiły dopiero po jego śmierci, która miała miejsce właśnie w tłusty czwartek.
Od tego czasu w każdą rocznicę śmierci burmistrza Combra przekupki urządzały huczną zabawę na targu – wybiegały na ulice, zaczepiały przechodzących mężczyzn, zmuszając ich do tańców bądź oddawania odzieży wierzchniej jako zadośćuczynienie za wyrządzone przez burmistrza krzywdy.
Na czele ich pochodu znajdował się comber, czyli imitująca mężczyznę słomiana lalka.
Podobne święta w innych krajach
Podobne do tłustego czwartku święta można znaleźć w całej Europie. Nic dziwnego! W końcu kto nie lubi od czasu do czasu pozwolić sobie na odrobinę słodkości?
Francuski Mardi Gras
Francuski tłusty czwartek, a raczej tłusty wtorek, bo takie jest dosłowne znaczenie słów Mardi Gras, mieszkańcy kraju obchodzą w ostatni dzień karnawału, przed Środą Popielcową. To nie tylko dzień objadania się, ale także hucznych zabaw i festiwali – ludzie wychodzą na ulice w kolorowych strojach, aby bawić się w rytm muzyki.
Oczywiście nie brakuje również słodkości. Jednym z przysmaków są tak zwane crêpes suzette, czyli naleśniki podawane w roztopionym maśle, karmelizowanym cukrze, z dodatkiem sosu pomarańczowego. Znajdą się także faworki, pączki czy gofry.
Uczysz się francuskiego i chcesz wejść na wyższy poziom, przy okazji poznając lepiej kulturę Francji? Nasze kursy językowe łączą poznawanie języka ze zdobywaniem wiedzy o kulturze, dzięki czemu nauka zamiast przykrego obowiązku stanie się prawdziwą przyjemnością. Zapoznaj się z ofertą naszej szkoły i znajdź kurs francuskiego (lub innego języka) dla siebie!
Brytyjski Pancake Tuesday
Pancake Tuesday, czyli naleśnikowy wtorek, nazywany również Shrove Tuesday, to brytyjski odpowiednik tłustego czwartku i tłustego wtorku. Jak sama nazwa wskazuje, tego dnia na stołach królują naleśniki w stylu amerykańskim, czyli niewielkie, puszyste pancakes.
Pierwsze wzmianki o Pancake Tuesday pochodzą z XV wieku. Skąd wzięła się taka tradycja? Otóż w Wielkiej Brytanii podczas wielkiego postu nie można było spożywać jajek ani mleka. A jak lepiej je wykorzystać, niż robiąc pyszne naleśniki?
Niemiecki Schmotziger Donnerstag
Schmotziger Donnerstag nosi również nazwę babskiego karnawału. Jego korzenie sięgają 1824 roku, kiedy to wybuchł bunt praczek. Kobiety były oburzone tym, że w ten dzień bawią się jedynie mężczyźni i założyły Damski Komitet.
Pamięć o tym wydarzeniu przetrwała do dziś. Tego dnia lepiej nie opuszczać domu w krawacie, ponieważ ktoś może go obciąć! Tradycja zyskała również oficjalny charakter – punktualnie o 11:11 kobiety wchodzą do ratuszy, gdzie obcinają urzędnikom krawaty, a w zamian otrzymują klucze do bram miasta.
Niebezpieczeństwo czyha także w cukierni. Udając się po pączki, lepiej być w gotowości, bo sprzedawca może być przebrany za diabła.
Najsłodszy dzień w roku – tłusty czwartek
A czy wy trzymacie się tradycji i w tłusty czwartek zajadacie się pączkami i faworkami? Macie swoje ulubione nadzienia? A może wolicie świętować z naleśnikami? Niezależnie od preferencji każdy chyba przyzna, że tłusty czwartek to jeden z najsłodszych dni w roku!
Nie zapomnijcie zapoznać się z ofertą naszej szkoły językowej – znajdziecie tam zajęcia z francuskiego, kursy angielskiego i niemieckiego oraz innych języków, wzbogacone o sporą dawkę wiedzy na temat obcych krajów, ich kultury i tradycji.