W języku angielskim czasowniki modalne stanowią odrębną grupę, do której należą między innymi takie czasowniki jak can, may, must, ought, will, shall czy need.
Często czasowniki modalne nazywane bywają także ułomnymi, ponieważ „brakuje im czegoś”, np. jakiejś formy gramatycznej, jak w przypadku must czy ought, które nie posiadają standardowej formy czasu przeszłego Past Simple, tak jak np. can (forma podstawowa) ma could (forma czasu przeszłego). W takim przypadku musimy się posiłkować wyrażeniami, które stanowią ich zamienniki, przykładowo dla must stosujemy w niektórych czasach odpowiednie formy have to.
Ale po kolei.
Dlaczego te czasowniki są jakieś takie „specjalne”?
Czasowniki modalne różnią się od zwykłych kilkoma istotnymi cechami, dlatego też umieszczono je w odrębnej kategorii. Przez to, że są ułomne, nie stosujemy do nich typowych zasad i reguł gramatycznych, których zazwyczaj używamy do większości zwykłych czasowników. Co więcej, mówi się, że ich znaczenie jest niejednoznaczne, odmiennie niż w przypadku czasowników pospolitych, które mają jedno konkretne odniesienie, np. read oznacza czytać, a sing — śpiewać. Natomiast czasownik modalny w pojedynkę oznacza niewiele, bo jego znaczenie niejako determinuje czasownik, który po nim występuje, czyli np. samo can oznacza tylko móc, ale nadal mało nam to mówi, czy wnosi do zdania, bo dalej nie wiemy co kto może. Dopiero gdy do can dodamy jakiś konkretny czasownik odnoszący się do realnej czynności lub rzeczywistego stanu, to otrzymamy jego pełne znaczenie i natychmiast zrozumiemy, że I can dance very well oznacza „Potrafię/umiem bardzo dobrze tańczyć”, a I can see it to po prostu „Widzę to”.
A co oznacza ta „modalność” w tych czasownikach modalnych?
No właśnie. Zrozumienie tego aspektu znacznie ułatwia ich stosowanie w praktyce, ponieważ czasownik modalny wyraża przede wszystkim stosunek osoby mówiącej do wypowiadanej treści lub danej czynności, wykonywanej lub zaplanowanej. Wskazuje on, czy poszczególne działania są obowiązkowe, możliwe, konieczne, prawdopodobne lub wręcz zakazane, jak w przykładzie: You mustn’t smoke in here („Nie wolno tutaj palić”) czy It may be dangerous to swim in this lake („Może być niebezpiecznie pływać w tym jeziorze/pływanie w tym jeziorze może być niebezpieczne”).
Jakie zatem cechy odróżniają czasowniki modalne od tych zwykłych?
Przeanalizujmy teraz, czym się charakteryzują czasowniki modalne, co mają, a czego im brakuje oraz jak się zachowują w zdaniu.
Zatem po pierwsze, czasowniki modalne nie przyjmują żadnych końcówek, ani tych typowych dla III osoby liczby pojedynczej (-s lub -es), ani -ing bądź -ed.
Po drugie, po czasowniku modalnym następuje czasownik w bezokoliczniku (bez to), który oznacza konkretną czynność lub stan, np. can paint, should go. Wyjątek stanowi ought to, które posiada to, czyli np. ought to eat.
Po trzecie, forma czasownika modalnego pozostaje niezmienna niezależnie od osoby, czyli jest taka sama zarówno dla całej liczby pojedynczej, jak i mnogiej. Dlatego też powiemy: I can drive very well, You can drive very well, He/she/it can drive very well, We can drive very well oraz They can drive very well.
Po czwarte, czasowniki modalne same sobą tworzą pytania, to znaczy, że nie potrzebują żadnych dodatkowych słów pomocniczych, tylko wystarczy zastosować inwersję, czyli poprzestawiać kolejność wyrazów i zamienić miejscem czasownik modalny z osobą (podmiotem), a uzyskamy pytanie, jak w przykładzie: Should we go now? („Czy powinniśmy już iść?”).
Po piąte, aby utworzyć zdanie przeczące, w którym występuje czasownik modalny, to należy tylko dodać do niego przeczenie not, na przykład: We shouldn’t (should not) wait longer („Nie powinniśmy dłużej czekać”) czy I can’t (cannot — wyjątek, piszemy łącznie) park here („Nie mogę tutaj parkować”).
Po szóste, skoro czasowniki modalne nie posiadają wszystkich form do tworzenia czasów przeszłych czy przyszłych, to musimy korzystać z wyrażeń i zwrotów o zbliżonym znaczeniu, np. zamiast can stosujemy be able to (I will be able to see you soon — „Będę w stanie spotkać się z tobą wkrótce”), zamiast must — have to (They had to buy a new laptop last month — „Musieli kupić nowy laptop w zeszłym miesiącu”), a zamiennie za could użyjemy managed to (He managed to pass the test the second time round – „On zdołał zdać test za drugim razem”).