Nauka angielskiego to złożony proces, który trwa zazwyczaj wiele lat i odbywa się na kolejnych etapach edukacji, począwszy od okresu wczesnoszkolnego, poprzez szkolnictwo średnie, a na wyższym kończąc. Każdy z tych etapów charakteryzuje całkowicie odmienne podejście do nauczania, stawia uczącym się inne cele i wyzwania, a także skupia się na odrębnych aspektach oraz funkcjach językowych.
Nauka angielskiego każdorazowo jednak sprowadza się do opanowania konkretnego zasobu słownictwa i zestawu zagadnień gramatycznych oraz kształci (lub doskonali) wszystkie podstawowe sprawności językowe, tj. rozumienie ze słuchu (słuchanie), mówienie (komunikację), czytanie ze zrozumieniem i wypowiadanie się na piśmie (pisanie). Nauka angielskiego obejmuje również przygotowanie do konkretnych egzaminów końcowych, czyli np. do testu ósmoklasisty i matury z języka obcego (pisemnej oraz ustnej), w tym opanowanie niezbędnych technik egzaminacyjnych i zapoznanie się z najczęściej stosowanymi rodzajami zadań.
Nauka angielskiego – okres szkolny
Nauka angielskiego rozpoczyna się zazwyczaj bardzo wcześnie, bo już w najmłodszych latach życia, często w przedszkolu, gdzie języka obcego uczy się głównie poprzez gry i zabawy. Następnie jest ona kontynuowana w szkole podstawowej, już w sposób bardziej formalny i usystematyzowany, zazwyczaj w formie regularnych lekcji języka obcego. Mają one na celu opanowanie przez uczniów przede wszystkim wyszczególnionych w programie i ściśle określonych zagadnień z zakresu gramatyki, leksyki oraz rozumienia ze słuchu, czytania ze zrozumieniem, mówienia i pisania. Istotnym elementem kształcenia językowego na tym poziomie edukacji jest również zdobycie wszelkich sprawności i funkcji językowych niezbędnych do przystąpienia w klasie ósmej do egzaminu końcowego.
Na wyższym etapie edukacji, czyli w liceum lub technikum, nauka angielskiego jest ukierunkowana na rozwijanie wszystkich kluczowych sprawności językowych, z naciskiem na skuteczną komunikację, doskonalenie wiedzy gramatycznej oraz poszerzanie zakresu słownictwa ogólnego.
W zależności od potrzeb w szkołach ponadpodstawowych nauka angielskiego może odbywać się z naciskiem na przygotowanie do matury podstawowej albo rozszerzonej. Z tym wiąże się różny zakres materiału czy tematyka i odrębna lista wymagań do uwzględnienia w procesie nauki. Ważne jest również zdobycie wiedzy praktycznej na temat pożądanych technik egzaminacyjnych oraz zapoznanie się z rodzajami zadań językowych, które zostały ujęte w arkuszach w części pisemnej i stanowią istotę części ustnej.
Nauka angielskiego – okres akademicki
Typowo szkolne podejście do nauczania języka zmienia się zasadniczo na uczelniach wyższych, gdzie nauka angielskiego jest prowadzona w ramach obowiązkowego lektoratu, a tym samym zostaje bardziej dostosowana do specyfiki konkretnego kierunku studiów, czyli obejmuje konkretne zagadnienia i wyselekcjonowane treści specjalistyczne, w tym słownictwo fachowe oraz terminologię branżową.
Duży nacisk kładzie się jednocześnie na rozwijanie kluczowych kompetencji językowych oraz na efektywną komunikację w języku obcym, zarówno w sytuacjach dnia codziennego, jak i przykładowym środowisku pracy. Zaleca się, aby nauka angielskiego na poziomie uniwersyteckim była jak najbardziej praktyczna i jednocześnie maksymalnie dopasowana do przyszłego zawodu studentów.
W rzeczywistości okazuje się jednak, że rynek pracy stawia obecnie absolwentom nieco inne wymagania w kwestii pożądanego poziomu biegłości językowej (z naciskiem na skuteczną komunikację), zakresu znajomości określonych funkcji językowych, charakterystycznego dla danego stanowiska zasobu słownictwa specjalistycznego bądź też co do preferowanego stopnia opanowania konkretnych umiejętności (czytania, pisania czy mówienia), a oczekiwania pracodawców wobec przyszłych pracowników znacznie odbiegają od standardów akademickich.
Aby sprostać tym szczegółowym wymogom, wiele osób dorosłych po ukończeniu studiów decyduje się na dodatkowe zajęcia indywidualne (często prywatnie) lub kontynuuje naukę angielskiego w szkołach językowych na zorganizowanych kursach grupowych (stacjonarnych lub online) bądź w ramach profesjonalnych szkoleń dedykowanych określonym grupom zawodowym (np. angielski dla medyków, prawników czy specjalistów IT itd.). Podnoszenie kompetencji językowych daje bowiem szansę na znalezienie atrakcyjnego zatrudnienia w kraju lub za granicą.
Nauka angielskiego – okres zawodowy
Nauka angielskiego w trakcie zatrudnienia różni się znacznie od pozostałych etapów edukacji, ponieważ jest zazwyczaj bardziej świadoma, odpowiedzialna, spersonalizowana i nastawiona na osiągnięcie bardzo konkretnych celów zawodowych lub osobistych. Taka nauka angielskiego może prowadzić do awansu na wyższe stanowisko, nieść ze sobą znaczną podwyżkę wynagrodzenia, mieć charakter doszkalający lub wiązać się z rozwojem osobistym. Niekiedy też stanowi dodatkowy bonus pozapłacowy lub element programu motywacyjnego dla pracowników w danej firmie.
Niezależnie od powodów, którymi kierują się osoby dorosłe, nauka angielskiego na tym etapie życia powinna zawsze uwzględniać ich indywidualne potrzeby językowe, skupiać się na doskonaleniu konkretnych kompetencji, funkcji i kluczowych dla nich sprawności, bazować na odpowiednio dobranych programach, materiałach i treściach oraz opierać się na zasadzie partnerstwa i wzajemnego zrozumienia. Ponadto nauka angielskiego dla osób dorosłych winna mieć szczegółowo dopracowane wymagania i kryteria oceny, w tym zasady i terminy osiągania poszczególnych celów językowych, oraz musi stale zapewniać konstruktywną informację zwrotną na temat czynionych postępów.
Nauka angielskiego u dorosłych to nie tylko samo przyswajanie wiedzy gramatyczno-leksykalnej, ale także skuteczne wykorzystywanie jej w praktycznych sytuacjach w życiu codziennym lub w środowisku pracy. To również możliwość współodpowiedzialności za proces nauczania i uczenia się, brania przez uczących się czynnego udziału w określaniu celów strategicznych i w tworzeniu programów nauczania, które to szyte na miarę mają przynieść konkretne efekty.