Niedziela Palmowa, zwana także Niedzielą Męki Pańskiej, jest jednym z najważniejszych dni w kalendarzu liturgicznym Kościoła katolickiego. W Polsce obchodzona jest uroczyście, jako dzień upamiętnienia wjazdu Jezusa do Jerozolimy, gdzie został przyjęty przez tłum wiernych, którzy witali Go gałązkami palmowymi.
Jaka jest historia święta? Jakie obrzędy wiążą się z obchodami Niedzieli Palmowej w Polsce i na świecie? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziecie w artykule.
Kiedy wypada Niedziela Palmowa?
Niedziela Palmowa wypada w niedzielę przed Wielkanocą. Data jej obchodów zależy od daty tego święta, która jest obliczana na podstawie ruchomego kalendarza liturgicznego. Niedziela Palmowa może wypaść pomiędzy 15 marca a 18 kwietnia. Jest więc świętem ruchomym.
W 2023 roku Niedziela Palmowa w Polsce będzie obchodzona 2 kwietnia.
Historia święta
Niedziela Palmowa ma swoje korzenie w wydarzeniach opisanych w Nowym Testamencie, związanych z ostatnimi dniami życia Jezusa Chrystusa. Według Ewangelii św. Mateusza, podczas swojego wjazdu do Jerozolimy Jezus został przywitany przez tłum wiernych, którzy machali gałązkami palmowymi i wołali: „Hosanna Synowi Dawida! Błogosławiony, który idzie w imię Pańskie. Hosanna na wysokości!” (Mt 21,9).
Niedziela Palmowa stała się świętem Kościoła katolickiego już w IV wieku. Pierwsza wzmianka o obchodach tego święta pochodzi z dziennika pątniczki Egerii, która w latach 381-384 odbyła pielgrzymkę do Ziemi Świętej.
Obecnie Niedziela Palmowa jest obchodzona na całym świecie jako dzień upamiętnienia triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. W Polsce celebruje się ją już od średniowiecza i ma ona szczególne znaczenie jako jeden z najważniejszych dni w kalendarzu liturgicznym i kulturowym.
Symbolika Niedzieli Palmowej
Niedziela Palmowa ma wiele symboli i znaczeń, związanych z wydarzeniami opisanymi w Ewangeliach oraz z duchowymi wartościami i przesłaniami, które niosą ze sobą te wydarzenia.
Jednym z najważniejszych symboli Niedzieli Palmowej są gałązki palmowe, które wierni w trakcie mszy świętej niosą w procesji. Symbolizują one powitanie Jezusa w Jerozolimie oraz zwycięstwo i triumf Chrystusa nad śmiercią i grzechem. Z drugiej strony są też symbolem męczeństwa Chrystusa.
Niedziela Palmowa ma także ważne znaczenie eschatologiczne, ponieważ przypomina wiernym o nadziei na życie wieczne i ostatecznym zwycięstwie dobra nad złem. W ten sposób wpisuje się w główne przesłanie chrześcijaństwa, które opiera się na wierze w zmartwychwstanie i życie wieczne po śmierci.
Niedziela Palmowa w Polsce
Poświęcenie palm i procesje
W Polsce Niedziela Palmowa jest obchodzona jako jedno z najważniejszych świąt katolickich, które ma swoje specyficzne obrzędy i zwyczaje.
Podczas mszy świętej w Niedzielę Palmową wierni niosą gałązki palmowe, które są poświęcone przez księży. Po tym obrzędzie rozpoczyna się procesja, w której wierni niosą gałązki i śpiewają hymny pochwalne. Następnie wierni wracają do kościoła, gdzie odbywa się uroczysta msza święta, podczas której odczytywany jest – zazwyczaj z podziałem na trzy role – jeden z ewangelicznych opisów męki Pańskiej.
Tradycyjne palmy wielkanocne
W Polsce istnieje także tradycja przygotowywania palm wielkanocnych, zwłaszcza na terenach wiejskich. Często są one ozdabiane kolorowymi wstążkami, kwiatami i figurkami. W niektórych regionach Polski odbywają się konkursy na najpiękniejszą palmę, a uroczystości związane z wycinaniem i ozdabianiem palm stanowią ważny element kultury ludowej, łączącej się z tradycją powitania wiosny i odrodzenia życia.
Jakie są rodzaje palm?
W Polsce występują trzy główne rodzaje palm: wileńska, kurpiowska i południowopolska.
- Palma wileńska wykonana jest z suszonych traw i kwiatów, a nawet mchu, które barwi się na różne kolory i owija wokół patyka. Przybiera ona formę wałeczka o długości od kilkunastu do kilkudziesięciu centymetrów. Ten rodzaj wywodzi się właśnie z Wileńszczyzny i pojawia się najczęściej w dużych miastach.
- Palma kurpiowska tworzona jest z zielonych gałązek i bibuły. Ręcznie robione kwiaty są przymocowane do leszczynowego lub sosnowego pręta. Do dekoracji używa się bukszpanu, borówki lub jałowca. Taka palma może przybierać naprawdę pokaźne rozmiary i zazwyczaj ma długość od 2 do 10 metrów.
- Palma południowopolska powstaje z kilkunastometrowych prętów: wierzbowych, wiklinowych lub leszczynowych, które są przewiązywane rzemieniem. Jako ozdoby wykorzystuje się sztuczne kwiaty, wstążki, bazie czy bukszpan.
Wszystkie rodzaje palm w Polsce ozdabia się zwykle wiecznie zielonymi roślinami, takimi jak świerk, borówki leśne, bukszpan, cis. Całą palmę dekoruje się potem dodatkowo kolorowymi wstążkami i suszonymi kwiatami.
Niedziela Palmowa na świecie
Jako chrześcijańskie święto Niedzielę Palmową można znaleźć w najróżniejszych zakątkach świata. Jak świętują mieszkańcy innych krajów?
Niemcy
W Niemczech Niedziela Palmowa jest nazywana Palmsonntag. W wielu regionach kraju, tak jak w Polsce, ludzie przygotowują ozdobne palmy z gałęzi wierzbowych i dekorują je kolorowymi wstążkami oraz kwiatami. W Bawarii i Frankonii zwyczajem jest organizowanie procesji z palmami, podczas których dzieci i młodzież niosą je i śpiewają pieśni religijne. W kościołach odprawiane są uroczyste msze, a w niektórych miastach organizuje się jarmarki wielkanocne.
Francja
We Francji Niedziela Palmowa jest nazywana Dimanche des Rameaux. W kościołach odprawiane są uroczyste msze, podczas których wierni trzymają w rękach gałązki palmowe, ale także gałązki oliwne i wierzbowe. W niektórych regionach kraju, np. w Prowansji, ludzie wyrabiają ozdobne palemki z gałęzi palmowych i dekorują je kolorowymi wstążkami.
Włochy
Włosi nazywają Niedzielę Palmową Domenica delle Palme. W Rzymie podczas uroczystej mszy w bazylice św. Piotra papież poświęca gałązki palmowe, a następnie prowadzi procesję ulicami miasta, podczas której wierni niosą ozdobne palmy.
Uczysz się włoskiego, hiszpańskiego lub francuskiego? Może na kolejną Wielkanoc planujesz wyjazd do jednego z tych krajów i chcesz poduczyć się języka? Niezależnie od Twojej motywacji, jeśli chcesz podnieść swoje kompetencje językowe i przy okazji dowiadywać się więcej o kulturze i tradycjach za granicą, zajrzyj do oferty naszej szkoły językowej i zapisz się na kurs włoskiego lub innego języka.
Filipiny
Na Filipinach z wielkim przepychem organizowana jest uroczysta procesja, która naśladuje wjazd Jezusa do Jerozolimy. Na jej czele idzie figurka Jezusa na osiołku lub nawet dosiada go sam ksiądz. Wszyscy starają się naśladować podekscytowanych mieszkańców Jerozolimy z czasów Jezusa. Wierni wymachują liśćmi palmowymi i rzucają pod nogi uczestników procesji specjalnie przygotowane płaszcze.
Niedziela Palmowa w językach światach
Znasz już tradycje związane z Niedzielą Palmową w innych krajach, ale jakie nazwy nosi to święto w innych językach? Sprawdź na liście poniżej.
- język angielski – Palm Sunday
- język hiszpański – Domingo de Ramos
- język francuski – Dimanche des Rameaux
- język niemiecki – Palmsonntag
- język włoski – Domenica delle Palme
- język portugalski – Domingo de Ramos
- język rosyjski – Вход Господень в Иерусалим
- język arabski – الأحد السعفي
- język hebrajski – יום ראשון של פסחא
- język turecki – Palm Pazarı
- język grecki – Κυριακή των Βαΐων
- język czeski – Květná neděle
- język słowacki – Kvetná nedeľa
- język węgierski – Virágvasárnap
- język norweski – Palmesøndag
- język duński – Palmesøndag
- język fiński – Palmusunnuntai
- język ukraiński – Неділя Перед Великоднем
Oczekiwanie na Wielkanoc
Niedziela Palmowa jest ważnym świętem chrześcijańskim, obchodzonym w Polsce i na całym świecie. W Polsce tradycyjnie związana jest z procesjami, podczas których wierni niosą gałęzie palmowe i uroczystym poświęceniem palm. Podobne tradycje panują również w innych krajach, jednak różnią się one od siebie w zależności od regionu i kultury. Niedziela Palmowa to wyjątkowy dzień, w którym wspominamy wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy, gdzie został przywitany przez tłumy ludzi, ale również rozważamy mękę Pańską i rozpoczynamy refleksyjny czas Wielkiego Tygodnia.
Masz swój ulubiony rodzaj palmy wielkanocnej? Które z nich najbardziej przypadły Ci do gustu – palmy wileńskie, palmy kurpiowskie czy południowopolskie?