Chyba każdy chociaż raz zerknął się ze słowem omnipotent. Można się z nim spotkać w potocznych konwersacjach, a także np. tekstach publicystycznych czy naukowych. Co dokładnie oznacza słowo omnipotent?
W tym artykule postaramy się jak najlepiej wyjaśnić termin omnipotent, aby jego naturalne użycie w każdego rodzaju sytuacjach nie stanowiło żadnego problemu.
Spis treści:
Etymologia słowa omnipotent
Termin omnipotent pochodzi z łaciny i jest połączeniem dwóch słów:
- omni – słowo oznaczające „wszyscy”
- potens – słowo oznaczające „zdolny” lub „potężny”
lub zamiennie
- possum – słowo oznaczające „móc, potrafić”
Omnipotent to więc po prostu „wszechpotężny”, „wszechmocny”.
Co mówią słowniki?
Pojawiające się w słownikach definicje słów omnipotent czy omnipotencja zwykle są do siebie zbliżone. Według Cambridge Dictionary „omnipotent” to „having unlimited power and able to do anything”.
Warto od razu zaznaczyć, że w języku polskim nie funkcjonuje słowo omnipotent; w takiej formie występuje ono m.in. w językach angielskim i francuskim. Po hiszpańsku zapiszemy ten wyraz jako omnipotente, po włosku – onnipotente, a po portugalsku – onipotente.
Słowniki angielsko-polskie tłumaczą słówko omnipotent jako: wszechmocny, wszechmogący, wszechwładny, wszechpotężny. Słownik języka polskiego PWN zawiera jednak słowo „omnipotencja”, oznaczające wszechmoc, wszechwładzę, i już ono jest jak najbardziej poprawne w polskich tekstach.
Przykłady użycia terminu „omnipotencja” oraz słów pokrewnych z nim
- „Nawet nie było procedur chroniących jednostkę przed omnipotencją państwa, nie było adwokatów” (omnipotencja [Rzeczownik] + państwo [Rzeczownik] [w:] Słownik kolokacji HASK).
- „A ze względu na całkowity brak uzdolnień i zainteresowań sportowych pozostała w mojej pamięci jako pierwszy sygnał końca własnej omnipotencji” (omnipotencja [Rzeczownik] + własny [Przymiotnik] [w:] Słownik kolokacji HASK).
- „Twórcą pierwszej filozoficznej utopii takiego społeczeństwa jak Platon, któremu marzyło się państwo kierowane i zarządzane omnipotentnie przez filozoficzny rozum. Wszyscy mieszkańcy byli zobowiązani do bezwzględnego posłuszeństwa temu rozumowi” (Kultura wiedzy, red. P. Celiński i J. P. Hudzik, Kraków 2012).
- „Chodzi także o śmierć tego autora, o jakim przyjmowano, że stanowi niepodważalny autorytet i omnipotentne źródło wiedzy” (W. Kruszelnicki, Zwrot refleksyjny w antropologii kulturowej, Wrocław 2012).
Filozofia i paradoks omnipotencji
Pojęcia „omnipotent” i „omnipotencja” interesują wielu filozofów. Rozważają oni m.in. kwestę znaną jako „paradoks omnipotencji”, inaczej nazywany też „paradoksem wszechmocy”. Dotyczy on kwestii ograniczenia własnej wszechmocy przez stworzenie wszechmocne. Najsłynniejsze pytanie wyrażające ten problem to: czy stworzenie wszechmogące jest w stanie stworzyć kamień, którego nie potrafiłoby podnieść?
Żadna z odpowiedzi zaproponowanych jako rozwiązanie tego problemu nie jest ogólnie akceptowalna. Między tymi niezatwierdzonymi znalazły się między innymi takie stwierdzenia jak: „nikt nie może być wszechmocny” czy „wszechmoc nie kieruje się prawami logiki”.
Religijny kontekst
W treściach o tematyce religijnej słowo „omnipotent” pojawia się w połączeniu omnipotent being (z ang. wszechmocna istota), wskazującym na istotę boską. W religiach monoteistycznych jedyną wszechmocną osobą jest Bóg; omnipotencja stanowi jedną z Jego głównych cech. Liczne, prowadzone od wieków dyskusje koncentrują się zwłaszcza wokół pytania: skoro Bóg jest wszechmocny, wszechpotężny, to dlaczego pozwala na zło na świecie? Kwestię tę przywołuje się zwłaszcza w kontekście miłosierdzia cechującego chrześcijańskiego Boga.
Zagadnieniem pogodzenia miłosierdzia Boga z istnieniem zła na świecie zajmuje się specjalna gałąź teologii – teodycea. Jej zwolennicy przywołują różne argumenty. Najważniejszy to obrona wolnej woli, wskazująca, że Bóg pragnie miłości człowieka, dlatego dał mu wolną wolę. Gdyby nie pozwalał ludziom na czynienie zła, oznaczałoby to pozbawienie ich tej wolności wyboru.
Biologiczny aspekt
W biologii omnipotencja ma całkiem inne znaczenie. Jest ona cechą komórek we wczesnym stadium rozwoju embrionalnego i oznacza zdolność do modyfikacji swojej roli.
Jeśli wystarczająco wcześnie przeniesiemy komórkę z jednego miejsca do innego, będzie ona w stanie dostosować się funkcjonalnie do nowego otoczenia i rozwijać razem z nim. Jeżeli czynność ta zostanie wykonana w nieodpowiednim momencie – za późno – komórka straci możliwość omnipotencji, zachowując funkcje i cechy charakterystyczne dla środowiska, z którego pochodzi.
Omnipotent i inne obce słowa
Gdzie jeszcze możemy spotkać słowa omnipotent i omnipotencja? Chociażby w luźnych, codziennych dyskusjach, jak ta, która pojawiła się w serialu Przyjaciele. Główni bohaterowie rozmawiali na temat: What would you do, if you were omnipotent for a day? – „Co byś zrobił, jakbyś przez jeden dzień był wszechmocny?”. To ciekawe pytanie, na które zapewne każdy człowiek miałby trochę inną odpowiedź – mogącą wiele powiedzieć na temat osobowości, pragnień czy potrzeb rozmówcy. A jaka byłaby Twoja odpowiedź?
Jeżeli chcesz poznać inne ciekawe słowa w języku angielskim, francuskim lub innym – zapisz się na jeden z naszych kursów. Z pewnością pozwoli Ci to wzbogacić swoje słownictwo, a także m.in. podszlifować gramatykę i zdolność konwersacji w danym języku. Zapraszamy!