Wielkanoc

Niedziela Palmowa

Niedziela Palmowa upamiętnia przybycie Jezusa Chrystusa do Jerozolimy i witanie Go przez ludzi gałązkami oliwnymi. To ona rozpoczyna bezpośrednie przygotowanie do świąt.

W Polsce Niedzielę Palmową zaczęto obchodzić w średniowieczu. Pojawiające się w Biblii gałązki oliwne zastąpiono wierzbowymi. Obecnie do kościoła przynosi się wielokolorowe palemki, często wykonywane przez dzieci w szkole czy w domu.

Wielki Czwartek

Wielki Czwartek to wspomnienie Ostatniej Wieczerzy, podczas której Chrystus ustanowił 2 sakramenty – Eucharystii i kapłaństwa. Wieczorem sprawowana jest rozpoczynająca Triduum Paschalne Msza Wieczerzy Pańskiej. W trakcie odśpiewywania Chwała na wysokości Bogu słychać organy i wszystkie dzwony, które następnie milkną aż do Wigilii Paschalnej. W tym czasie w zastępstwie dzwonków wykorzystuje się kołatki, śpiew zaś prowadzony jest a cappella.

Podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w wielu kościołach ma miejsce obrzęd mandatum – obmycia nóg dwunastu wiernym przez księdza. Odwołuje się on bezpośrednio do wydarzeń z ewangelii odczytywanej podczas liturgii słowa – momentu, gdy podczas Ostatniej Wieczerzy Jezus obmył uczniom nogi, nakazując im wzajemną miłość (por. J 13, 1-15).

Do liturgii wielkoczwartkowej mszy obrzęd mandatum trafił w VII w., a zostało to ostatecznie utrwalone po soborze trydenckim, w pierwszym mszale rzymskim.

Wielki Piątek

Następnym dniem Wielkiego Tygodnia jest Wielki Piątek. To na ten dzień przypada czas największej zadumy i żałoby, ponieważ upamiętnia on męczeńską śmierć Chrystusa na krzyżu. W Wielki Piątek wiernych między osiemnastym a sześćdziesiątym rokiem życia obowiązuje ścisły post. Oznacza to ograniczenie się do trzech posiłków w ciągu dnia – w tym tylko jednego sytego – oraz rezygnację ze spożywania mięsa.

W Wielki Piątek nie sprawuje się Eucharystii. Wierni gromadzą się po południu lub wieczorem na Liturgii Męki Pańskiej, składającej się z liturgii słowa (z uroczyście odśpiewaną lub odczytaną Męką Pańską), adoracji krzyża, komunii świętej z darów konsekrowanych poprzedniego dnia oraz przeniesienia Najświętszego Sakramentu do grobu Pańskiego.

Wielka Sobota

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego poprzedzona jest Wielką Sobotą, która wieńczy również Wielki Tydzień. To właśnie w Wielką Sobotę wierni udają się do kościoła, aby poświęcić przygotowane na świętowanie potrawy wielkanocne.

Co zawiera tradycyjna święconka?

Pokarmy umieszczane w koszyczku mają swoje znaczenie symboliczne. Zazwyczaj składają się na nie jajka, chleb, sól i pieprz, wędlina, chrzan oraz babka wielkanocna i baranek wielkanocny.

To, co najczęściej przychodzi na myśl, gdy wspominamy Wielkanoc, a więc pisanki i nieprzyozdobione jajka, to symbol życia oraz płodności. Chleb jest symbolem ciała Chrystusa, a sól – oczyszczenia. Z kolei kojarzący się z łagodnością baranek symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa oraz triumf dobra nad złem.

Wigilia Paschalna

W sobotę w ciągu dnia również nie sprawuje się Eucharystii. Dopiero wieczorem odprawiana jest Wigilia Paschalna, ale liturgicznie przynależy ona już do Wielkanocy. Obrzędy powinny się rozpocząć po zachodzie słońca. Pierwsza część Wigilii Paschalnej to liturgia światła, podczas której święci się ogień i przygotowuje paschał, który zostaje wprowadzony do kościoła w procesji. Następnie zostaje odśpiewane Orędzie Wielkanocne. Kończy się obrzęd świetlny i rozpoczyna liturgia słowa.

Odczytane zostaje 7 czytań ze Starego Testamentu; po każdym wykonywany jest psalm oraz odmawiana modlitwa. Następnie odśpiewuje się Chwała na wysokości Bogu, kiedy znów brzmią dzwony i instrumenty muzyczne, a po nim lektor odczytuje epistołę (fragment z Listów Apostolskich). Po raz pierwszy od wtorku przed Środą Popielcową śpiewane jest Alleluja, a po nim kapłan odczytuje ewangelię mówiącą o zmartwychwstaniu Chrystusa. Następnie wygłasza on homilię do wiernych.

Odśpiewaniem Litanii do wszystkich świętych i pobłogosławieniem wody rozpoczyna się liturgia chrzcielna, podczas której może nastąpić chrzest dorosłych bądź dzieci. Jeżeli w kościele nie nie ma kandydatów do przyjęcia tego sakramentu, zgromadzeni wierni odnawiają tylko przyrzeczenia chrzcielne. Po tym odmówiona zostaje modlitwa powszechna.

Liturgia eucharystyczna ma taki przebieg, jak podczas każdej mszy świętej. Po niej następuje procesja rezurekcyjna, kończąca się uroczystym odśpiewaniem hymnu Ciebie Boga wysławiamy, lub rozesłanie. W niektórych parafiach procesja ma miejsce w Wielkanoc – Wielką Niedzielę – wczesnym rankiem, czyli na zakończenie mszy o świcie.

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego

Wielka Niedziela jest najważniejszym dniem w całym cyklu paschalnym, a wręcz najistotniejszym świętem w religii chrześcijańskiej. Wieńczy ona Triduum Paschalne i upamiętnia zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.

Tego dnia w Polsce zasiada się w gronie rodziny do stołu, aby spożyć śniadanie wielkanocne, na którym pojawia się między innymi święconka z dnia poprzedniego. Podczas wielkanocnego śniadania spożywa się między innymi jajka faszerowane, wędliny (wśród których dominują szynka i biała kiełbasa) czy sos tatarski. Do tradycji wielkanocnego śniadania należy również dzielenie się jajkiem i składanie sobie życzeń (np. „Radosnych Świąt Wielkanocnych, smacznego jajka!”). Przy obiedzie przychodzi czas na inne charakterystyczne dania, takie jak barszcz biały, a po nim na desery – m.in. babkę wielkanocną.

Poniedziałek Wielkanocny

W Polsce Poniedziałek Wielkanocny znany jest też jako śmigus-dyngus lub lany poniedziałek. To dzień wolny od pracy. Choć obecnie przynależy do obchodów Świąt Wielkanocnych, ma korzenie w tradycji pogańskiej. Tego dnia w ramach zabawy ludzie polewają się wodą. Śmigus-dyngus jest połączeniem dwóch tradycji w jedną – kiedyś obchodzono je osobno, ale tego samego dnia.

Dyngus przypominał kiedyś bożonarodzeniowe chodzenie „po kolędzie”. W Poniedziałek Wielkanocny mężczyźni robili obchód po domach, podczas którego między innymi składali ich mieszkańcom życzenia. Śmigus z kolei obejmował przede wszystkim znane do dzisiaj wzajemne oblewanie się wodą oraz bicie po nogach gałązkami wierzbowymi.