Wyrazy wieloznaczne (polisemiczne) to, jak sama nazwa wskazuje, takie, które mają więcej niż jedno znaczenie. Na ogół łatwo możemy je wydedukować z kontekstu, w jakim znajduje się dane słowo.
Czasem jednak wyrazy wieloznaczne bywają podchwytliwe, zwłaszcza dla nienatywnych użytkowników danego języka. Szczególnie jeśli podobieństwo między ich znaczeniem nie jest oczywiste, np. w słowie zamek (twierdza lub zapięcie kurtki).
Spis treści:
Wieloznaczność a homonimia
Czym różnią się te dwa pojęcia? O wieloznaczności (polisemii) mówimy w przypadku wyrazu, który ma wiele znaczeń, zazwyczaj powiązanych jakąś wspólną cechą. Czasem łatwo jest znaleźć związek między nimi, np. pióro do pisania pierwotnie było tworzone z ptasich piór; niekiedy trzeba bardziej się wysilić – myszka do komputera już w niewielkim stopniu przypomina sympatycznego gryzonia.
Homonimy zaś to słowa, które „przez przypadek” mają tę samą formę, ale zupełnie inne znaczenie. Różnią się one pochodzeniem; czasem też wykazują podobieństwo jedynie w określonej formie gramatycznej. Przyjrzyjmy się przykładom!
Przykłady homonimów
- babka – starsza kobieta/rodzaj słodkiego wypieku
- piła – ostre narzędzie do cięcia drewna/3. osoba liczby pojedynczej od czasownika „pić”
- mat – zagranie w szachach/brak połysku
- para – woda w stanie gazowym/ dwójka ludzi
- pokój – pomieszczenie w domu/brak wojen
- rakieta – sprzęt do tenisa/pojazd kosmiczny
Przykłady homonimów w języku angielskim
- bat – nietoperz/kij bejsbolowy
- bank – bank/nadbrzeże
- saw – zobaczyć/piła
- row – rząd/wiosłować
- rock – gatunek muzyczny/skała
Wyraz wieloznaczny – przykłady
Przedstawiliśmy już przykłady homonimów, teraz czas na wyrazy wieloznaczne:
- zamek – twierdza/element zamykający
- pióro – narzędzie do pisania/twór pokrywający ciało ptaka
- kawka – zdrobniale o napoju/gatunek ptaka
- gniazdko – zdrobniale o zwierzęcym legowisku/gniazdko elektryczne
- kolejka – pociąg/ludzie ustawieni w rzędzie oczekujący na jakieś wydarzenie
- gwiazda – celebryta/ciało niebieskie
- żuraw – gatunek ptaka/dźwig
- język – narząd/język obcy
Polisemia w języku angielskim
- head – głowa/iść do przodu
- reserve – rezerwa/zarezerwować
- mouth – usta/krater
- paper – papier/praca naukowa
- record – rekord/nagrywać
Pokrewne zjawiska językowe
Homonimia i wieloznaczność to zaledwie dwa z wielu zjawisk językowych. Czasami mogą być mylone z homografią i homofonią, dlatego w tym artykule przyjrzymy się również im.
Homofonia
Wyrazy homofoniczne to takie, które wymawia się w ten sam sposób. Różnią się one znaczeniem, a ze względów ortograficznych mogą też mieć odmienną pisownię. Przykłady tego zjawiska w języku polskim to: Bóg–Bug, kot–kod, bród–brud, chart–hart; a w angielskim: weak–week, hi–high, bye–buy, sea–see.
Homografia
Homografia to zjawisko, w którym słowa zapisuje się w ten sam sposób, ale wymawia w różny. Ich znaczenie także jest odmienne. W języku polskim nie ma zbyt wielu homogramów (które nie byłyby homofonami); przykłady to: cis (termin muzyczny i roślina) i rozmarzać (zachęcać do marzenia i roztapiać się). Zdecydowanie więcej znajdziemy ich w języku angielskim, np. cool (chłodny lub mający klasę), content (treść lub zadowolony), bow (kłaniać się i łuk), tear (łza lub drzeć).
Wieloznaczność, homonimia, homofonia i homografia mogą okazać się bardzo przydatne w nauce języków obcych. Jeśli chcesz poznać więcej trików ułatwiających przyswojenie nowych słówek, zapraszamy do naszej szkoły językowej na kurs angielskiego, francuskiego lub hiszpańskiego. Zobacz, co przygotowaliśmy dla Ciebie!