Wyrazy wieloznaczne

wyraz wieloznaczny; dane źródło zgodnie z podpisem
słowniku języka polskiego, wyraz wieloznaczny

Wyrazy wieloznaczne (polisemiczne) to, jak sama nazwa wskazuje, takie, które mają więcej niż jedno znaczenie. Na ogół łatwo możemy je wydedukować z kontekstu, w jakim znajduje się dane słowo.

Czasem jednak wyrazy wieloznaczne bywają podchwytliwe, zwłaszcza dla nienatywnych użytkowników danego języka. Szczególnie jeśli podobieństwo między ich znaczeniem nie jest oczywiste, np. w słowie zamek (twierdza lub zapięcie kurtki).

Wieloznaczność a homonimia

Czym różnią się te dwa pojęcia? O wieloznaczności (polisemii) mówimy w przypadku wyrazu, który ma wiele znaczeń, zazwyczaj powiązanych jakąś wspólną cechą. Czasem łatwo jest znaleźć związek między nimi, np. pióro do pisania pierwotnie było tworzone z ptasich piór; niekiedy trzeba bardziej się wysilić – myszka do komputera już w niewielkim stopniu przypomina sympatycznego gryzonia.

Homonimy zaś to słowa, które „przez przypadek” mają tę samą formę, ale zupełnie inne znaczenie. Różnią się one pochodzeniem; czasem też wykazują podobieństwo jedynie w określonej formie gramatycznej. Przyjrzyjmy się przykładom!

Przykłady homonimów

  • babka – starsza kobieta/rodzaj słodkiego wypieku
  • piła – ostre narzędzie do cięcia drewna/3. osoba liczby pojedynczej od czasownika „pić”
  • mat – zagranie w szachach/brak połysku
  • para – woda w stanie gazowym/ dwójka ludzi
  • pokój – pomieszczenie w domu/brak wojen
  • rakieta – sprzęt do tenisa/pojazd kosmiczny

Przykłady homonimów w języku angielskim

  • bat – nietoperz/kij bejsbolowy
  • bank – bank/nadbrzeże
  • saw – zobaczyć/piła
  • row – rząd/wiosłować
  • rock – gatunek muzyczny/skała

Wyraz wieloznaczny – przykłady

Przedstawiliśmy już przykłady homonimów, teraz czas na wyrazy wieloznaczne:

  • zamek – twierdza/element zamykający
  • pióro – narzędzie do pisania/twór pokrywający ciało ptaka
  • kawka – zdrobniale o napoju/gatunek ptaka
  • gniazdko – zdrobniale o zwierzęcym legowisku/gniazdko elektryczne
  • kolejka – pociąg/ludzie ustawieni w rzędzie oczekujący na jakieś wydarzenie
  • gwiazda – celebryta/ciało niebieskie
  • żuraw – gatunek ptaka/dźwig
  • język – narząd/język obcy

Polisemia w języku angielskim

  • head – głowa/iść do przodu
  • reserve – rezerwa/zarezerwować
  • mouth – usta/krater
  • paper – papier/praca naukowa
  • record – rekord/nagrywać

Pokrewne zjawiska językowe

Homonimia i wieloznaczność to zaledwie dwa z wielu zjawisk językowych. Czasami mogą być mylone z homografią i homofonią, dlatego w tym artykule przyjrzymy się również im.

Homofonia

Wyrazy homofoniczne to takie, które wymawia się w ten sam sposób. Różnią się one znaczeniem, a ze względów ortograficznych mogą też mieć odmienną pisownię. Przykłady tego zjawiska w języku polskim to: Bóg–Bug, kot–kod, bród–brud, chart–hart; a w angielskim: weakweek, hihigh, byebuy, seasee.

Homografia

Homografia to zjawisko, w którym słowa zapisuje się w ten sam sposób, ale wymawia w różny. Ich znaczenie także jest odmienne. W języku polskim nie ma zbyt wielu homogramów (które nie byłyby homofonami); przykłady to: cis (termin muzyczny i roślina) i rozmarzać (zachęcać do marzenia i roztapiać się). Zdecydowanie więcej znajdziemy ich w języku angielskim, np. cool (chłodny lub mający klasę), content (treść lub zadowolony), bow (kłaniać się i łuk), tear (łza lub drzeć).

Wieloznaczność, homonimia, homofonia i homografia mogą okazać się bardzo przydatne w nauce języków obcych. Jeśli chcesz poznać więcej trików ułatwiających przyswojenie nowych słówek, zapraszamy do naszej szkoły językowej na kurs angielskiego, francuskiego lub hiszpańskiego. Zobacz, co przygotowaliśmy dla Ciebie!

chatsimple