Środa Popielcowa – początek wielkiego postu

środa popielcowa, poprzedzający niedzielę poniedziałek świąt Wielkiej Nocy
środa popielcowa, poprzedzający niedzielę poniedziałek świąt Wielkiej Nocy

Środa Popielcowa, inaczej Popielec, oznacza koniec karnawałowych zabaw i początek wielkiego postu. Przypada na 46 dni przed Wielkanocą.

Jaka jest historia tego święta i kiedy się je obchodzi? Jakie tradycje wielkopostne można znaleźć w innych krajach? Jak Środa Popielcowa nazywa się w innych językach? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w artykule.

Kiedy wypada Środa Popielcowa?

W Kościele katolickim Środa Popielcowa to początek przygotowań do największej chrześcijańskiej uroczystości, czyli Świąt Wielkanocnych.

Jest świętem ruchomym, więc data święta zmienia się w zależności od tego, kiedy w danym roku wypada Wielkanoc. Obchodzona jest między 4 lutego a 10 marca. W 2023 roku Środa Popielcowa przypadnie 22 lutego.

W kolejnych latach Środa Popielcowa wypada w następujące dni:

  • 2024 rok – 14 lutego
  • 2025 rok – 5 marca
  • 2026 rok – 18 lutego
  • 2027 rok – 10 lutego
  • 2028 rok – 1 marca

Czy w Środę Popielcową obowiązuje post ścisły?

Środa Popielcowa to dzień pokuty. Tego dnia wiernych od 18. do 60. roku życia obowiązuje ścisły post, a więc ograniczenie się do dwóch lekkich posiłków i jednego sytego w ciągu dnia. Z kolei młodszych, od 14 roku życia obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych.

Podczas mszy tego dnia ksiądz posypuje głowy wiernych popiołem na znak pokuty. W Środę Popielcową nie ma jednak obowiązku uczestniczenia we mszy.

Skąd wzięła się Środa Popielcowa?

Korzenie tego święta sięgają początków chrześcijaństwa. Prawdopodobnie w IV wieku upowszechniła się tradycja poszczenia przez 40 dni przed świętem Zmartwychwstania Pańskiego, z kolei zwyczaj posypywania głów popiołem wspominany był już w zapiskach z X wieku.

W 1091 r. obrzęd został oficjalnie wprowadzony w całym Kościele przez papieża Urbana II. Ustalono też, że będzie to popiół z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedniego roku. Popiół symbolizuje kruchość i znikomość życia, przemijanie, a także ból i żałobę.

Obrzęd ten wiązał się z wypędzeniem z kościoła największych grzeszników, którzy po spowiedzi świętej wychodzili przed świątynię, gdzie posypywano ich głowy popiołem. Kapłan wypowiadał wtedy następujące słowa:

Pamiętaj człowiecze, że jesteś prochem i w proch się obrócisz; czyń pokutę, abyś miał życie wieczne.

 

Co ciekawe, Środa Popielcowa nie zawsze była środą. Początkowo wielki post zaczynał się w niedzielę, a dopiero w VII wieku przeniesiono początek wielkiego postu na środę.

Wielki post nawiązuje do czterdziestodniowego pobytu Chrystusa na pustyni
W obecnej liturgii symbolowi posypywania głów wiernych popiołem towarzyszą słowa księdza Prochem jesteś i w proch się obrócisz lub Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię
Choć w Środę Popielcową w kościołach odprawia się specjalne nabożeństwo, prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych obowiązku uczestniczenia we mszy świętej.

Wielki post w innych krajach

Jak wyglądają Środa Popielcowa i wielki post na świecie?

Niemcy

W Niemczech wielki post nosi nazwę Fastenzeit i kończy się w Wielką Sobotę, czyli Karsamstag. Tak jak w Polsce jest to czas, w którym brak hucznych zabaw.

W noc przed Środą Popielcową palona jest kukła, der Nubbel, która symbolizuje rozrzutność i brak wstrzemięźliwości w czasie karnawałowych zabaw.

Chcesz uczyć się niemieckiego i dowiadywać się więcej o świętach i kulturze naszych zachodnich sąsiadów? Zajrzyj do oferty naszej szkoły językowej i znajdź odpowiedni kurs niemieckiego dla siebie.

Hiszpania

Hiszpański zwyczaj związany ze Środą Popielcową może zaskakiwać. Tego dnia Hiszpanie organizują… Pogrzeb Sardynki (Entierro de la Sardina), będącej tam symbolem karnawału.

Przez ulice na platformie sunie wielka, błyszcząca kukiełka właśnie w kształcie sardynki, za którą ciągnie tłum zawodzących, ubranych w czerń żałobników – to jej przyjaciele, rodzina i płaczki.

Pochodowi przewodzi wielki post – sędzia Cuaresma, a towarzyszy mu orkiestra dęta. W wyznaczonym miejscu przychodzi czas na przemowę o zakończeniu karnawału, a sędzia skazuje sardynkę na spalenie na stosie. W trakcie pogrzebu uczestnicy popijają wino i zagryzają je kanapkami z pieczoną sardynką.

Wielka Brytania

Po wtorkowych rozpustach Pancake Day przychodzi czas na Ash Wednesday, czyli właśnie Środę Popielcową.

Zamiast posypywania głów popiołem kapłani mieszają go z odrobiną oliwy lub wody i kreślą na czołach wiernych znak krzyża.

Interesującą inicjatywą jest też Ashes to Go, która polega na wychodzeniu kapłanów do miejsc publicznych i błogosławieniu tam wiernych.

Środa Popielcowa w językach świata

Jaką nazwę nosi Środa Popielcowa w innych językach? Sprawdźcie na liście poniżej.

  • język angielski – Ash Wednesday
  • język niemiecki – Aschermittwoch
  • język francuski – Mercredi des Cendres
  • język włoski – Mercoledì delle ceneri
  • język hiszpański – Miércoles de Ceniza
  • język duński – Askeonsdag
  • język niderlandzki – Aswoensdag
  • język szwedzki – Askonsdagen
  • język portugalski – Quarta-feira de cinzas

Wielki post, czyli czas zadumy

Środa Popielcowa to moment przejścia od hucznych zabaw karnawału do okresu oczekiwania na Wielkanoc oraz zadumy i wstrzemięźliwości wielkiego postu, czyli symbolu czterdziestodniowego pobytu Chrystusa na pustyni.

A chętnych do nauki języków i poznawania kultur obcych krajów zapraszamy do zerknięcia na naszą ofertę kursów językowych – początek roku to doskonały moment na wyznaczenie nowych celów i rozwijanie umiejętności.