Recenzje to bardzo ważne formy wypowiedzi pisemnej, mające realny wpływ na kulturę, z którą obcujemy. W końcu większość z nas przegląda je, nim zdecyduje się wybrać do kina na film lub zakupić książkę. I choć recenzję może dziś opublikować każdy, to niewiele osób wie, jak ją poprawnie napisać.
Czym jest recenzja? Jakie informacje na temat recenzowanego dzieła powinna ona zawierać? I jak napisać recenzję, która faktycznie pomoże czytelnikowi zadecydować, czy chce zapoznać się z omówionym w niej dziełem? W tym artykule omawiamy wszystko, co warto wiedzieć o recenzjach.
Spis treści:
Recenzja: najważniejsze informacje
Czym dokładnie jest recenzja? Słowo to pochodzi od łacińskiego recensio oznaczającego przegląd, spis ludności. Współczesna recenzja to forma wypowiedzi, której autor omawia, analizuje i ocenia jakieś dzieło. Może to być dzieło artystyczne, publikacja naukowa, projekt, poradnik, wystawa, film, przedstawienie teatralne, gra komputerowa, przewodnik turystyczny, koncert i wiele innych. Recenzja jest zaliczana do gatunków metatekstowych, ponieważ obiektem jej opisu i analizy jest dzieło innego autora, od którego odgradza ją dystans czasowy.
Recenzja nie musi mieć formy pisemnej, choć to właśnie z nią spotykamy się najczęściej. Istnieją również recenzje, w których omówione jest kilka dzieł. Są to tak zwane recenzje zbiorcze. Warto jednak zaznaczyć, że analiza kilku książek jednego autora to nie recenzja, a esej.
Cele recenzji
Recenzja ma przede wszystkim na celu zaprezentowanie odbiorcom jakiegoś dzieła oraz przedstawienie im opinii autora recenzji na jego temat. W ten sposób recenzja wpływa na kształtowanie gustu odbiorców, ponieważ może zachęcić ich lub odwieść od zapoznania się z jakimś dziełem, pomóc im przyjrzeć się utworowi z innej perspektywy i skłonić do refleksji.
Kompozycja recenzji
Pisząc recenzję, należy kierować się kilkoma żelaznymi zasadami, szczególnie jeśli chodzi o jej kompozycję. Prawidłowo napisana recenzja składa się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia.
Wstęp
Recenzję zaczynamy zawsze częścią informacyjną, w której powinny znaleźć się podstawowe informacje na temat recenzowanego dzieła. To właśnie wstęp recenzji powinien zawierać tytuł dzieła, nazwisko autora, nazwisko reżysera, a także inne fakty, jak na przykład określenie gatunku, nazwa wydawnictwa, okoliczności powstania dzieła i naszego zetknięcia się z nim.
Recenzję można rozpocząć od jednego z przykładowych zwrotów:
- W ostatnim czasie dużą popularność zyskał film…
- Po przeczytaniu książki…
- Kilka tygodni temu miałem przyjemność obejrzeć spektakl zatytułowany…
- Sięgając po książkę…, nie sądziłem, że okaże się ona…
Rozwinięcie
Drugą część recenzji, czyli rozwinięcie, warto rozpocząć od przedstawienia poszczególnych części składowych recenzowanego dzieła. Jeśli omawiamy książkę, będzie to krótkie opisanie fabuły, najważniejszych wątków, bohaterów i problematyki, ale analizie może zostać poddana także struktura, sposób prowadzenia narracji, styl czy nawet okładka. W przypadku filmu ocenie może zostać poddana również gra zarówno aktorów pierwszoplanowych, jak i epizodycznych, scenografia, reżyseria, kostiumy i inne elementy, które uważamy za warte wspomnienia. Możemy również odnieść się do literackiego pierwowzoru, jeśli taki istnieje. Należy jednak uważać, by nie rozpisywać się za bardzo – recenzja nie powinna zmienić się w streszczenie ani charakterystykę.
Oprócz przedstawienia elementów wchodzących w skład recenzowanego utworu w rozwinięciu wyrażamy własną opinię na ich temat. Pamiętajmy, że recenzja jest subiektywna – to my decydujemy, jakie elementy warto omówić i ocenić. Można także odnieść się do opinii innych krytyków, by zgodzić się z nimi lub wręcz przeciwnie – wyrazić zupełnie inne zdanie na temat danego dzieła. Kluczowa jest dobra argumentacja. Wyrażając swoją opinię, powinniśmy podpierać ją dobrze dobranymi przykładami.
Zakończenie
Ta część recenzji powinna zawierać podsumowanie, konkluzję i ocenę ostateczną. Nie oznacza to, że mamy jeszcze raz przytaczać swoje argumenty przedstawione w rozwinięciu. Zamiast tego należy wyciągnąć z nich wnioski i zadecydować, czy nasza ostateczna ocena na temat omówionego utworu jest pozytywna, czy negatywna. Zakończenie powinno być krótkie i zwięzłe.
W zakończeniu możemy posłużyć się następującymi zwrotami:
- Podsumowując, uważam, że omawiany przeze mnie film zasługuje na ocenę…
- Gratuluję twórcom niezwykle udanego…
- W ostatecznym rozrachunku uważam, że książka zasługuje na ocenę…
Inne porady
Aby napisać recenzję pomocną dla naszych odbiorców, nie wystarczy jedynie znać jej kompozycję. Poniżej przedstawiamy garść porad, które pozwolą na dopracowanie tej formy wypowiedzi.
Zachowaj spójność
Recenzja to subiektywna forma wypowiedzi, która umożliwia nam inwencję twórczą, ale nie oznacza to, że może być chaotyczna i nieprzemyślana. Spójność omawiania elementów i wyrażania opinii jest bardzo ważna, ponieważ chcemy, by czytelnik zrozumiał nasz tok myślenia. Aby upewnić się, że tak będzie, warto rozpocząć pisanie recenzji od przygotowania w brudnopisie planu oraz spisania elementów i informacji na temat utworu, które chcemy skomentować w naszej recenzji.
Określ odbiorcę recenzji
Inaczej napiszemy recenzję lekkiej książki beletrystycznej, a inaczej rozprawy naukowej. Dlatego przed przystąpieniem do pracy nad recenzją zastanów się, kto będzie ją czytał. To bardzo ważne, by dostosować styl i słownictwo do swojego czytelnika. Pamiętaj jednak, że niezależnie od tego, czy recenzja kierowana jest do specjalistów, czy młodzieży, nigdy nie powinna zawierać kolokwialnych ani obraźliwych zwrotów.
Uważaj na spoilery
Pamiętajmy, że odbiorcą recenzji w założeniu jest osoba, która jeszcze nie miała okazji zapoznać się z dziełem i rozważa, czy warto przeczytać daną książkę, obejrzeć film czy wybrać się na spektakl. Niezależnie od tego, czy zachęcamy ją do tego, czy próbujemy odwieść, nie należy zdradzać żadnych informacji o zakończeniu poszczególnych wątków ani zwrotach akcji. Spoilery niszczą przyjemność z zapoznawania się z nawet najbardziej wybitnymi dziełami kultury.
Bądź rzetelny
Pisząc recenzję, trzeba mieć na uwadze, że analizujemy czyjeś dzieło. Dlatego należy trzymać się pewnych zasad, dzięki którym nasza recenzja będzie rzetelnie przedstawioną opinią. Przede wszystkim należy pamiętać, że skupiamy się na dziele, a nie na jego autorze; nie patrzymy na nie przez pryzmat prywatnych poglądów ani działań twórcy. Jeśli natomiast krytykujemy, to przytaczamy konkretne argumenty na poparcie swojego zdania. W ten sposób nie tylko jesteśmy rzetelni, ale również pomagamy twórcy zrozumieć, które elementy jego dzieła wymagają dopracowania.
Napisanie dobrej recenzji nie musi być trudne!
Mamy nadzieję, że zebrane przez nas informacje i porady dotyczące recenzji okazały się przydatne w pracy. Informacje dotyczące innych pisemnych form wypowiedzi, na przykład rozprawki, oraz inne artykuły dotyczące języka polskiego znajdziesz na naszym blogu językowym.
Jeśli natomiast interesuje Cię nauka języka obcego, zachęcamy do zapoznania się z ofertą naszej szkoły językowej. Prowadzimy zajęcia indywidualne (między innymi przygotowanie do matury z języka angielskiego) oraz kursy dla firm, które odpowiedzą na potrzeby każdego z klientów i pomogą w zmierzeniu się z każdym wyzwaniem językowym. Zapraszamy do kontaktu!